1 Joodse traditie geeft perspectief aan Christenen

 Zelfs als je maar zo nu en dan in de Bijbel leest, valt het op dat het evangelie van Johannes anders is dan de drie andere evangeliën. Soms is het heel compact en soms uitgebreid in de weergave van het spreken en leven van Jezus. Voor Jezus’ komst op aarde worden bijvoorbeeld relatief weinig woorden gebruikt en voor Jezus’ gebed vlak voor zijn sterven lijkt Johannes haast woorden tekort te komen. Die compacte en toch veelzeggende manier van vertellen kom je ook tegen als in het Johannes-evangelie de Joodse feesten in beeld komen. Het Pesachfeest wordt door Johannes bijvoorbeeld maar liefst acht keer genoemd, terwijl Matteüs, Marcus en Lucas het ieder slechts twee keer noemen.Over Jezus’ optreden op het Loofhuttenfeest vertellen zij helemaal niets terwijl Johannes juist heel indringend de diepe betekenis van dat feest in beeld brengt. Eigenlijk is dat een beetje vreemd. Want Johannes heeft volgens de meeste Bijbeluitleggers voor de internationale wereld geschreven1. Dus ook voor heel veel niet-Joden. Maar niet-Joden hebben doorgaans slechts een oppervlakkige kennis de Joodse feesten en tradities. In Johannes’ tijd was dat echter niet zo. Pas na het concilie van Nicea is bij Christenen het zicht op de Joodse feesten en tradities nogal wat teloor gegaan2. Gelukkig kantelt dat iets in onze tijd3. Gelukkig, want met een beetje kennis van de Joodse feesten en tradities ontdek je heel veel meer in de Bijbel.

 Ook en vooral in het evangelie van Johannes. Zo ontdekt je dat je in het verhaal over het machtige broodwonder echt niet moet heen lezen over de zeven woordjes waarmee het verhaal begint: ‘Het was kort voor het Joodse pesachfeest’. Samen eten, is voor een Jood4 niet slechts een teken van gastvrijheid5, maar vooral een symbool van vrede6 en hechte verbondenheid7. Samen eten van een enkel brood, zoals dat na de uittocht uit Egypte op de Paasmaaltijd een plaats kreeg in de Joodse traditie, is voor de Joden een tastbaar teken en zegel dat zij bij het volk Israël horen8.

 Samen de maaltijd houden heeft voor een Jood ook alles te maken met de komst van de Messias en de heilstaat van vrede die dan zal aanbreken. Jezus’ broodwonder zou dus voor de Joden een bevestiging moeten zijn dat zij bij Gods volk hoorden en dat de Messias was gekomen. Helaas hebben zij dat niet willen zien.

  Dit is slechts één voorbeeld van wat met een beetje kennis van de Joodse feesten in de Bijbel te ontdekken is. In de Bijbel, en zeker in het evangelie van Johannes, zijn op die manier heel veel meer ‘ontdekkingen’ te doen. Van mijn ‘ontdekkingen’ maakte ik aanvankelijk notities. Later heb ik die wat uitgewerkt en gegroepeerd rond de ‘Ik-ben’- woorden die de evangelist Johannes uit de mond van Jezus optekende. Omdat van de ‘Ik-ben’-woorden een sterk appel uitgaat tot bekering heb ik die uitwerkingen samen met een paar andere gebundeld onder het thema Tot bekering sprekend.

1 Zie bijvoorbeeld Johannes, het evangelie van het Woord, Dr. P.H.R. van Houwelingen

2 Op het Concilie van Nicea (325 na Chr.) werd het Christenen verboden de sabbat of andere Joodse feesten te vieren. Sindsdien is bij Christenen veel kennis over de betekenis van de Joodse feesten behoorlijk weggezakt.

3 De laatste jaren zijn relatief veel boekjes over de Joodse feesten verschenen. Bijvoorbeeld: De feesten van Israël, Hoogtijdagen voor Hem, De joodse weg, Gods profetische feesten, De Feesten des Heren, Jewish holy days.

4 Het woord Joden wordt gebruikt als typering van het Joodse volk of de Israëlieten. Strikt genomen is dat niet helemaal juist. Aanvankelijk werden met Joden alleen de afstammelingen van Juda bedoeld. Later werd dat iedereen die bij het volk van Israël hoorde.

5 Toen Abraham eens drie, voor hem op dat moment onbekende, mannen op bezoek kreeg, liet hij Sara een paar broden bakken van het beste meel. (Gen 18,2-6)

6 Nadat Abraham Lot bevrijd had kwam Melchisedek hem met brood en wijn tegemoet. (Gen 14,16-18)

7 Nadat Jakob met ruzie de clan van zijn schoonvader Laban verlaten had, legden zij hun ruzie bij met een maaltijd. (Gen 31,36-54a)

8 Rabbi S.R.Hirsch noemt de uittocht uit Egypte in zijn boek Horeb (uitgave van The Sonciono Press in London,1991) ‘de geboorte van Israëls lichaam’ en vertelt over het samen eten van het brood tijdens de Seder dat dat voor de Joden betekende dat zij gemeenschap hadden met het lichaam van Israël.